Diz eklemindeki menisküs adı verilen kıkırdak yapıların zarar görmesi durumudur. Menisküsler, dizin her iki tarafında bulunan C şeklindeki kıkırdak yapılardır. Bu yapılar, dizin hareketini kolaylaştırır. Eklemdeki şokları emer, böylece kemiklerin birbirine çarpmasını engeller. Menisküs yırtığı, sporcularda yaygın olsa da, yaşlanma süreciyle birlikte herkesin karşılaşabileceği bir durumdur.
Menisküs Yırtığı Nedenleri
Futbol, basketbol, kayak gibi sporlar sırasında ani dönüşler, sıçramalar ve dizin zorlanması neden olabilir. Hızlı yön değişiklikleri ve yüksek yoğunluklu hareketler menisküsleri zorlar. Yaşlandıkça menisküsler daha sert ve daha kırılgan hale gelir. Bu da basit bir yanlış adım veya düşük etkili bir travmanın yırtığa yol açmasına sebep olabilir.
Sürekli olarak diz eklemine yük binmesi, örneğin uzun süreli yürüyüşler veya ağır işlerde çalışma, yol açabilir. Osteoartrit gibi dizdeki kıkırdakları etkileyen hastalıklar menisküs yırtığı riskini artırabilir.
Menisküs Yırtığı Belirtileri
Belirtiler, yırtığın boyutuna ve yerine bağlı olarak değişebilir. Dizde ağrı genellikle yırtığın olduğu bölgeye bağlıdır. Ağrı, hareketle birlikte artar ve bazen dinlenme sırasında da devam edebilir. Eklemde sıvı birikmesine neden olabilir. Bu durum dizin şişmesine yol açar.Dizde hareket kısıtlaması olabilir.
Özellikle yırtık parçalarının eklemde serbestçe hareket etmesi, dizin kilitlenmesine neden olur. Dizde hareket kısıtlaması yaşanabilir. Bazı durumlarda kişi dizini tam olarak büküp açamayabilir. Yırtık parçalarının birbirine sürtmesi sonucu dizde sesler (krik sesi) duyulabilir.
Menisküs Yırtığı Tanısı
Menisküs yırtığı tanısı koymak için, doktorlar genellikle hastanın şikayetlerini dinler. Fiziki muayene yaparlar. Bu aşamada dizdeki hassasiyet, şişlik ve kilitlenme gibi belirtiler incelenir. Ancak kesin tanı, genellikle görüntüleme yöntemleri ile yapılır. MR, yırtığın tespiti için en yaygın kullanılan yöntemdir.
MR, dizin içindeki yırtıkların yerini ve büyüklüğünü net bir şekilde gösterir. Genellikle röntgenle doğrudan görülmese de, dizdeki diğer yapıları (kemikler) incelemek için kullanılabilir. Eğer diğer testler yeterli olmazsa, artroskopi kullanılır. Diz eklemine girilerek yırtık gözlemlenebilir ve tedavi edilebilir.
Menisküs Yırtığı Tedavi Yöntemleri
Hafif vakalarda, ağrıyı hafifletmek ve iltihaplanmayı önlemek için ağrı kesici ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanılır. Fizik tedavi de dizin güçlendirilmesine ve esnekliğinin artırılmasına yardımcı olur. Menisküs yırtığı daha ileri seviyede ise, artroskopik cerrahi yapılabilir. Bu minimal invaziv bir prosedürdür. Yırtık onarılabilir ya da hasarlı kısım çıkarılabilir. Artroskopi sayesinde iyileşme süresi daha kısadır.
Yırtığın yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak menisküs onarımı yapılabilir. Bu işlem, menisküsün kesilmesi yerine dikişle onarılmasını sağlar. Bu tedavi, menisküsün işlevini daha uzun süre korur. Yırtık onarılamazsa, hasarlı menisküs kısmı çıkarılabilir. Bu tedavi, genç hastalarda tercih edilmez çünkü menisküsün eksikliği, dizde uzun vadeli sorunlara yol açabilir.
Menisküs Yırtığı İyileşme Süreci
İyileşme süreci, tedavi yöntemine ve yırtığın ciddiyetine bağlı olarak değişir. Artroskopik cerrahi sonrası, hastalar genellikle birkaç hafta içinde normal aktivitelerine dönebilir. Fizik tedavi süreci, kasları güçlendirmek ve diz eklemini eski fonksiyonlarına kavuşturmak için önemlidir. Yırtığın onarılmadığı durumlarda ise, dizdeki işlev kaybı daha belirgin olabilir.
Sonuç
Menisküs yırtığı, diz ekleminde önemli bir sorundur ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile başarılı bir şekilde yönetilebilir. Eğer dizinizde ani ağrı, şişlik, kilitlenme gibi belirtiler yaşarsanız, bir ortopediste başvurmanız önemlidir. Menisküs sağlığı, genel hareket kabiliyetimiz için kritik olduğundan, bir yaralanma durumunda profesyonel yardım almak gerekir.
